اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت
پژوهشی در مورد دو نام خلیج فارس و خزر وچالشهای فرا روی
نویسنده: محمد عجم عضو هیئت علمی دانشگده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد
مقدمه
در گذر زمان نامهای تاریخی نیز همانند انسانها دستخوش حوادث و رویدادها اعم از س یاسی، اجتماعی و یا فرهنگی بوده اند و رویدادها بر اسامی جغرافیایی نیز تاثیر گذار بوده اند به همین دلیل نامهای تاریخی دارای بار سیاسی، فرهنگی علمی ،ارزشی ، هنری، ادبی ،اجتماعی و حقوقی هستند به دلیل وجود نهفته این بارهای ارزشی است كه نامهای تاریخی مورد توجه ج هانیان قرار دارند در كهن میهن ما حداقل ٥٠٠نام تاریخی وجود دارد تعدادی از آنها در داستانهای شفاهی سینه به سینه نقل شده اند و بخشی از فرهنگ ماقبل تاریخ ما را نشان می دهند بسیاری از این نامها در متون اوستایی و باستان نامه فردوسی محفوظ مانده اند و تعدادی دیگر بردل كوهها و سینه سنگها و لوحه های سفالی حكاكی شده اند و بعضی از آنها نیز از طریق تورات،انجیل ، قران ، احادیث و كتب قدیمی به ما منتقل شده اند . هریك از این نامها ارزشهای دینی، مذهبی و قومی خود را دارند وگاهی اوقات مناقشه بر سر یك نام تاریخی ممكن است به نز ا عهای خونین منجر شود در خود ایران نیز بارها مردم یك شهر یا روستا و یا منطقه بر سر تعین نام تقسیمات جدید در منطقه خود به اعتراضات و حتی درگیری های خونینی اقدام نموده اند.٢ میان رهبران ژاپن و كره یك منازعه جدی بر سر نام دریای شرق وجود دارد . یونانی ها بشدت از نام مقدونیه حراست می كنند و به دولت مقدونیه یوگسلاوی اجازه بكارگیری نام مقدونیه را نمی دهند، اروپاییها نام شهر اسكندریه را به خاطر قدمت تاریخی آن بسیار محترم می شناسند و همواره مانع هرگونه تغیر در این نام شده اند . جهانیان بخوبی بارها اثرات خشم تك تك مردم ا یران را نسبت به كارگزاران استعمار و یا آندسته از رهبران عربی كه به تخریب نام باستانی خلیج فارس اقدام نموده اند را شاهد بوده اند این حساسیتها نشانگر اهمیت نامهای تاریخی و لزوم پاسداری از آنها است . همانطور كه سازمان علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسكو) در ارتباط ب ا حفظ آثار و اشیاء باستانی مقرراتی و ضع نموده و اینگونه آثار را میراث بشریت شمرده است بنظر آگاهان همین مقررات باید بر نامهای جغرافیای كهن اعمال شود . همانطوركه ارزش سكه ای یك گرمی طلا مربوط به دوهزار سال قبل ممكن است حد اقل یك میلیون دلار ولی سكه مشابه و ب دلی آن تنها ٥ تا ١٠ دلار ارزش یابی شود نامهای تاریخی نیز همینگونه اند.
نام خلیج فارس حتی با وجود حمله اعراب ، اسكندر، مغولان، تاتار ، پرتغالی ها، هلندی ها و انگلیسیها به كشور ایران از گزند همه كینه توزان در امان بوده است و از این نظر است كه به اینگونه نامها را می توان میراث بشریت نامید و به همین دلیل اقدام كشورهای كوچك تازه استقلال یافته خلیج فارس كه قبًلا در تاریخ بین الملل وجود نداشتند و هم اكنون با كمك استعمار و با دادن رشوه و حق حسابهای كلان به اصحاب رسانه های گروهی در صدد تخریب این نام و طرح ادعا های واهی نموده اند عملی مذموم و مغایر با حقوق بین الملل محسوب می شود.در ایران كه تاریخ مكتوب سه هزار ساله دارد و مدنیت در آن به ٧٠٠٠ سال قبل بر می گردد تعدادی از این نامها به دلیل اهمیت آنها و یا دلایل دیگر تا كنون محفوظ مانده اند ولی بسیاری از آنها مانند نام بنادر جنوبی ایران مث ل “ آواراكتا، مزامباریا، آرموزیا و آپالوگوس یا بكلی ازمیان رفته اند و یا اینكه شكل اصلی خود را از دست داده اند . به همین دلیل برای شناخت ریشه دقیق اسامی جغرافیای باستانی، زبانشناسی و ریشه یابی اسامی جغرافیایی تاریخی كه به توانایی علمی زیادی احتیاج دارد ضروری است . اسامی جغرافیایی درهمه كشور های با تاریخ كهن و از جمله در كشورما به چند دلیل تغیر كرده اند.
١- بدلیل تهاجم اقوام بیگانه و حاكمیت آنها و اراده آنها برای از میان بردن واژه های حكومت قبلی، مانند اعراب و یونانی ها (مقدونیه ای ه ا) كه بكاربردن بعضی از اسامی از جمله نام خدایان و یا پادشاهان ایرانی را منع نمودند . ٢- نداشتن بعضی آواها و حروف در زبان قوم حاكم شده جدیدمانند پ - ژ-چ-گ در عربی كه اسامی مانندگناوه، خسروگرد، دستگرد ٤ ، مهرگان،پارس، چنگ،گناه ، چغندر و پونا ( پونه )رفسنگان ( س نگ سقف یا سنگ تخت ) سیرگان ، ژرمانیایا گرمانیا كه ناچارًا در عربی به جناوه، خسرو جرد، دستجرد، مهرجان، فارس، صنج، جناح ، شمندر، فومن . رفسنجان، سیرجان، كرمانیا و كرمان تغیر یافته اند ویا ه ق خ كه در اكثر زبانهای اروپایی وجود ندارند . مثلا مشهد در زبان روس ی به ماسخد و مشخد تبدیل شده است ( ماسخداف) و یا خمین كه در انگلیسی به كومین تبدیل شده است .٣- سختی تلفظ برای قوم حاكم شده مانند گومیشان ، داریوش، كاسپین كه به جاموسان، دارا و قزوین معرب شده اند . یا گمبز ( گنبد ) به معنی آرامگاه كه طی چند قرن به ، گومس ،كوم س و قومس ( منطقه دامغان )٥ در تغییر بوده است ٤- خودی سازی، ساده سازی و تغیر كلمه یا اسم برای معنی دار كردن آن مانند تیگریت، اشك آپات، كایرو و شارجه ( كلمه ایرانی از شرجی ) كه اعراب آنرا به دجله،عشق آباد، قاهره به معنی پیروزمند و شارقه ( شرق آورنده ) تبدیل كرده اند . یا مثلا یونانی ها نام خشایارشاه را بدلیل نامفهوم بودن به كلمه یونانی خاراكس تبدیل كرده اند و سپس نسلهای ایرانی بعدی این نام نامفهوم را خودی سازی كردند و آنرا (خار نام گیاه كویری و گلی تیغ دار ) و جغرافیا نویسان عرب و حتی امروزه در ایران به غلط آنرا خو ار به معنی ذلت ( شهری در استان سمنان ) تلفظ می نمایند . و یا راگا و نیكولوس كه به نیك و ری ساده شده اند یا آكواریوم كه بعضی ابرانیان آنرا به آب واریوم قابل فهم تر كرده اند . ٥- عدم تطبیق بعضی آوا ها و بعضی حروف در زبان های دیگر مانند كیش ، ابركوه، اومان ( هوم ان) ٦كه به قیس، ابرقو و عمان معرب شده اند ٦ – از میان رفتن آثار مكتوب و تكیه بر ادبیات شفاهی ٧- شباهت آواها و یا دشواری ثبت دقیق آواها دركتابت و عدم بهره گیری از ادبیات شفاهی، مانند شادان و بادام كه در عربی به شاذان و باذان و یا باذام ثبت می شوندو یا زیبد كه در كتابت ریبد ثبت شده است ٨- حذف بعضی حروف ویا آوا از یك اسم برای ساده كردن آن و بی معنی شدن آن برای نسلهای بعدی مانند اسم شهرهای نشاطور (نشاط آور )، رشدخار، خاراكس، سحن آب و مسیر رزم، رزمگاه كه برای سادگی در محاوره به نشاور و نیشابور، رشخار، خار، سحن ، مسیرز و رزگاه كوچك شده و سپس بطور غلط به صورت رشتخوار،خوار وصحن و موسیرز مكتوب شده و به كلمه های بی معنی تبدیل شده اند ٩- نامفهوم بودن واژه ها برای نسلهای بعدی مانند نام رزو كه در اصل از خانواده روژ، روز و رز به معنی سرخی و خورشید است ولی در سرشماری آبا دیها آن را به رضو و سپس به رضویه تبدیل كرده اند ١٠- از جمله دلایل تغیر در اسامی بویژه هنگام انتقال به زبانهای دیگر، ضرورتهای قواعدی و بلاغت و شیوایی می باشد بویژه در زبان عربی برای اینكه كلمات بیگانه در چهارچوب اوزان و قواعد ابواب عربی قرار گیرند به آن حر وفی می افزایند و یا حروفی را حذف می كنند یكی دیگر از دلایل تغیر نامها تلفظ های متعدد در گویشهای مختلف یك زبان است همانند نام افسانه كه اوسانه، افسونه، اوسنه و به ضم و فتحه و كسره در سین تلفظ می شود. بعضی اوقات تجزیه و تحلیل یك اسم تاریخی به فهم بسیاری ا ز گم شده های ادبی ،فرهنگی و علمی كمك می كن د . با این مقدمه در می یابیم كه چگونه و چرا كلمه پارس (دریای پارس ) در زبانهای مهم دنیا به صورت ذیل در آمده اند ١- در زبان عربی : خلیج الفارسی درانگلیسی به پرشن گلف ، چینی بوشی وان در روسی پرسیدسكی ذالیو به اسپانیولی ، پرتغالی و ایتالیایی گلفو پرسیكو در ژاپنی پروشا وان در فرانسه گلف پرسیك در آلمانی پرسیشرگولف در لاتین پرسیكن كیتاس در یونانی پرسیكوس سینوس ، آكواریم پرسیكوس و سینوس پرسیكوس٨ به تركی فارسی كورفزی ، هندی بحر فارس.
در این نوشتار از میان ٥٠٠ نام جغرافیایی به اختصار دو نام تاریخی خلیج فارس و دریای خزر را به دلیل اهمیت آندو مورد بررسی قرار دهیم.همانطور كه بسیاری از فرزانگان ایرانی و خارجی آگاهند دریای پارس یا خلیج فارس از نادر نامهای باستانی و كهن است كه در طول تاریخ درسراسر جهان درهمه زبانها و همه زمان ها و با همه حكومتها و دولتها از آغاز امپراتوری پارسی گرفته تا سلطه اسكندر مقدونی و از دولت سلف صالح ( صدر اسلام ) گرفته تا بنی امیه ، بنی عباس ، چنگیز خان و هلاكوخان تا سلطه پرتغالیها و انگلیسی ها بر خلیج فارس، همواره این نام با حوادث تلخ وشرین روزگارهای مخ تلف از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و تا سه دهه قبل بدلیل اصالت و مقبولیت جهانی خود در گذر زمان محفوظ مانده است . پژوهشگرانی كه در خصوص نام خلیج فارس تحقیق نموده اند، متفق القول هستند كه نام خلیج فارس در تمام قرون و ٣٠٠٠ سال گذشته نامی یگانه، بین المللی و بدون معارض بوده است و در كل جهان وخاورمیانه بر روی كمتر نامی در ادوار مختلف تاریخی چنین اتفاق و یگانگی در میان همه سیاحان، نویسندگان و مورخان وجود داشته اس ت . وجود ٣٠٠٠ نقشه و درحد اقل ٣٠٠ كتاب تاریخی، ادبی و دینی متعلق به ٢٥٠ نفر مورخان و سیاحان سرشناس كش ورهای اسلامی، عرب، یونانی، رومی و اروپایی قرون گذشته كه در توصیف خلیج فارس و نامگذاری آن بطور مستقیم و یا ضمنی توضیحاتی دارند دلیل این ادعا است.ولی با این وجود امروزه در رسانه های گروهی دنیا این نام تحریف شده و بندرت خلیج فارس را بطور صحیح بكار می برند، این ضربه بسیار بزرگی به منافع ملی، حاكمیت و هویت تاریخی مااست.
چگونه تغیر یك نام می تواند ضربه بسیار بزرگی به منافع ملی، حاكمیت و هویت تاریخی ما باشد.نام خلیج فارس با حاكمیت ملی ما ارتباط مستقیمی دارد ، این پاسخ را با نقیض آن باید داد یعنی چرا دشمنان ایر ا ن تلاش می كنند این نام را تغیر دهند؟ هنگامیكه انگلیسی ها در سالهای ١٨٢٠ تا ١٨٥٠بر اكثر جزایر خلیج فارس سلطه پیدا كردند صدر اعظم ایران اعتراض نامه ای برای دولت انگلیس فرستاد ومتذكر شد كه همانطور كه از اسم خلیج فارس پیدا است این خلیج در طول تاریخ با جزایر آ ن به ایران تعلق داشته است و انگلیس باید این جزایر را ترك كند، انگلیسی ها برای خنثی كردن این حربه خلیج فارس را خلیج بریتانیا نامیدند اما هیچكس در دنیا این نام را نپذیرفت تا اینكه در جریان منازعه ملی شدن نفت و مصادره اموال انگلیس در ایران، كارگزاران بریتانیا در بحرین، خلیج فارس را خلیج عربی نامیدند و در سال ١٩٥٧ كارگزار بریتانیا رودریك اون در كتاب خود بنام “حبابهای طلایی در خلیج عربی نوشت ” برای احترام به دوستان عر ب (مستعمره های عربی) بهتر است خلیج فارس را خلیج ع-ر-ب-ی بنامیم . در همین سال بود كه برای اولین بار د ولت ایران كه از طرق مسالمت آمیز نا امید شده بود تصمیم گرفت جزایر سه گانه را از طرق نظامی از انگلیس باز پس گیرد دوستی شاه با اسرائیل و دشمنی شاه و جمال عبد الناصر و بروز مشكل اروند رود بین ایران و عراق باعث شد كه به یكباره جهان عرب به دعوت دشمنان ایران نام خلیج فارس را مورد تهاجم قرار داده و از كتب درسی و رسانه های گروهی خود آنرا حذف كردند.
ادامه در دانلود...