فرهنگ ایرانی در قزاقستان

فرهنگ ایرانی در قزاقستان

فرهنگ ایرانی در قزاقستان

موزه خلیج فارس

ژئوپلتیک خلیج فارس

اسناد خلیج فارس

نقشه های خلیج فارس

برگزیده هفته

آمار سایت


بازدید روز

۲۶۴

بازدید دیروز

۲۳۴۰

بازدید ماه

۸۷۲۲

بازدید کل

۹۱۶۸۴۶۹

افراد آنلاین

۱۴۱

 

فرهنگ ایرانی در قزاقستان

 

گفتگو با دکتر حسن علی اوف

ایرانیان و اقوام ساکن در آسیای مرکزی از دیرباز روابط گسترده ای با یکدیگر داشته اند - زمینه های فرهنگی نیز از سده ها پیش یکی از دریچه های ارتباط این گروهها با یکدیگر بوده است . متاسفانه پس از اشغال 17 شهر قفقاز ایران این وابستگی و آمیختگی فرهنگی به دوری انجامید و امروزه نیازمند پیوستگی مجدد این فرهنگ و تمدن می باشیم .  به طور کلی میتوان گفت ایران با کشورهای : ارمنستان - آذربایجان - گرجستان - ترکمستان - تاجیکستان - کردستانات - افغانستان و بلوچستان پاکستان یکی است و از دید نژادی آمیختگی دیرینه دارند و با کشور های قزاقستان و قرقیزستان و ازبکستان پیوستگی دیرینه فرهنگی و تمدنی داشته است . آنچه در زیر آورده می شود گفتگو با عضوی از پژوهشگران این عرصه در جمهوری قزاقستان است .

حسن علی اوف هستم - از قزاقستان - شهر آلمانی - دانشگاه زبانهای خارجی و ارتباطات بین المللی آبلای خان و رئیس کرسی زبانهای شرقی . در این بخش سه زبان پارسی - ترکی - هندی تدریس می شود . البته اصلیت من آذری است و 16 سال است که از جمهوری آذربایجان به قزاقستان مهاجرت کرده ام . دانشجویان  ما پس از پایان تحصیلات به تدریس این زبان با مترجمی مشغول می شوند . فارسی برای قزاقها بسیار اهمیت دارد - زیرا ما اگر بخواهیم با ادبیات کلاسیک آشنا شویم - لازم است که پارسی را بدانیم - زیرا واژه های پارسی در آثار آن دوره بسیار دیده می شود . 

 

آیا شعر فارسی به قزاقی ترجمه شده و در میان مردم راه یافته است ؟

بلی - رباعیات حکیم عمر خیام نیشابوری - ماجراهای شاهنامه فردوسی - غزلیات حافظ - سعدی - مولانا - عطار - نظامی و . . . در قراقستان فراوان است  و مردم نیز از آنان استقبال میکنند . شعر فارسی در همه جای دنیا معروف است و این معروفیت در قزاقستان هم خودش را نشان میدهد . مردم نیز خوشحال می شوند که به زبان خودشان می توانند با روحیه عرفانی - ادبی و بزرگ شاعران مشرق زمین آشنا شوند .

 

سابقه زبان پارسی در میان قزاقها چگونه است ؟

شاعران دوره کلاسیک با شعرای ایرانی آشنایی داشته اند و از سوژه های آنها استفاده میکردند - مثل آبای غلام بایف - شاه کریم قودای بردی منظومه ای دارد که لیلی و مجنون نظامی گنجوی را به شعر قزاقی بازگویی کرده است و این شنان می دهد که زبان پارسی همیشه در قزاقستان سابقه داشته است . در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی بعضی از آثار معروف ادبیات فارسی به قزاقی ترجمه شد - مثلا  عارض ملا - شدی جهنگیر - ترمغن بت ایز تلاف کوشیدند شاهنامه را به نظم ترجمه کنند . در این دوره تعداد علاقه مندان به شعر فارسی بسیار زیاد بود و شاعران قزاقی علاوه بر زبان مادری به فارسی - عربی - روسی نیز مسلط بودند . شاعر بزرگ قزاق "آبای قونان بیاف" اصلا اولین بار اشعار خود را به پیروی از شاعران ادبیات کلاسیک ایران سرود و از آنها الهام میگرفت - به طوریکه یک جا میگوید : فضولی - شمسی - صیقلی - نوایی - سعدی - فردوسی - خواجه حافظ - همگی مدد یا شاعران فریاد . به تاکید نویسنده نامدار قزاقی "مختار اونضف" آبای در جوانی به شدت تحت تاثیر شاعران ضرقی قرار میگیرد و شعرها و داستانهای اساتید بزرگی همچون فردوسی - حافظ - نظامی - سعدی - رودکی و عطار و مولانا را از روی متن اصلی و گاهی ترجمه های جغتایی می خواند و حتی برای اولین بار عروض را در شعر قزاقی مطرح میکند . آبای - حافظ را استاد روحانی خود می دانست و احترام و اردات خاصی به او داشت .

اشعار برادر زاده او یعنی شاه کریم قودای بردی نیز از نظر معنی و مضمون بسیار شبیه به شعرهای حافظ است - شاید به این دلیل است که او اشعار حافظ را به قزاقی ترجمه نموده است . در دوران شوروی نیز شاعران قزاقی با ادبیات شرقی و غربی آشنایی داشتند و سعی میکردند آنها را به قزاقی منتقل کنند .

 

قدیمی ترین سابقه که از زبان فارسی در قزاقستان است چیست ؟

از قدیم زبان فارسی در قزاقستان وجود داشته است - اما در بعضی دوره ها حضورش را کمتر و در برخی دوره ها بیشتر می بینیم . شعرای قزاقی دوره  های قدیم تر - زبان پارسی را میدانستند و یا با ادبیات پارسی آشنایی خوبی داشتند . به طوریکه در مکتب خانه ها گلستان و بوستان را در کنار درسهای دینی میخواندند – همین طور مثنوی – خمسه نظامی و داستانهای زیبای شاهنامه فردوسی را – بنابر این در قدیم این ارتباط ادبی وجود داشته است .

 

امروزه برای دانشجویان قزاقی زبان پارسی چه جذابیتی دارد ؟

زبان پارسی جذابیت خاص خودش را دارد . آنها میخواهند این زبان را به عنوان تخصص شان انتخاب نمایند و در این ضمینه فعالیت کنند تا روابط ادبی دو کشور که در طول تاریخ یکی بوده اند را حفظ کنند . دانشجویان ما برای تکمیل این زبان به ایران می آیند – مثلا پارسال یکی از دانشجویان من به ایران آمد و دوره دانش افزایی را گذراند و سال قبل هم همینطور بود . به تازگی نیز دانشگاه ما قراردادی با دانشگاه علامه طباطبایی بسته تا دانشجویان قزاق برای پژوهش و تکمیل زبان پارسی به آنجا سفر کنند .

شما میدانید که ارتباط ادبی یکی از مهم ترین مسائل ادبیات شناسی است و آگاهی از تاثیر ادبیات ها بر یکدیگر برای ساختن نقشه کامل ادبیات ملی هر کشوری لازم می باشد . به قول پرفسور میرزایف : تجریه ادبیات جهانی شدن نشان میدهد که ادبیات ملی نمی تواند به طور مجزا از جریان کلی هنری رشد کند . هر ادبیاتی از دیگر ادبیاتها تاثیر گرفته و بر دیگر ادبیاتها تاثیر گذاشته است .

رابطه ادبیات فارسی با ادبیات تورکی به طور کامل و ادبیات قزاقی به طور خاص چنین بوده است . البته ما بیشتر تحت تاثیر ادبیات فارسی بوده ایم و کمتر تاثیر گذاشته ایم . چون فارسی دارای سابقه بسیار کهن است و در کتیبه های باستانی هخامنشی نیز از پارسی باستان استفاده می شده است . موضوعات و شیوه ادبیات پارسی صدها سال است که وارد ادبیات ترکی شده است و حتی شکل ملی پیدا کرده است . مثلا در دولتهای آسیای مرکزی – شاعران بزرگی آثار خود را به پارسی نگاشته اند و در دربار شاهان مجالس ادبی به زبان پارسی برگزار می شده است . حتی امپراتوری ترک عثمانی نیز علاقه بسیاری به زبان پارسی داشته اند به طوریکه شاعران عصر سلطان سلیم و پسرش سلیمان آثارشان را به پارسی نگاشته اند .برخی از آنها از بزرگ مرد ایرانی مولانا جلال الدین محمد بلخی پیروی میکردند و به گسترش محبوبیت فردوسی بزرگ – سعدی – حافظ – نظامی – رودکی و . . . کمک میکردند . ادبیات ایران ذخایری بسیار غنی دارد که حاصل هزاران سال تاریخ و تمدن است که این امر موجب گسترش و حفظ آن در منطقه شده است . همین امر دلیلی برای جذب دانشجویان کشورهای تازه استقلال یافته برای دست یافتن به زبان کهن پارسی و فرهنگ غنی ایرانی است .

 

انتظار شما از دولت ایران چیست ؟

ما میخواهیم که از پژوهشهای علمی استفاده کنیم تا بتوانیم ارتباط بیشتری با مردم – تاریخ – و فرهنگ و ادبیات و هنر ایرانیان داشته باشیم . دولت نیز باید برای این پیوستگی و یکی شدن فرهنگها و تمدنهای ایرانی کوشش کند .

 

ایران برای قزاق ها چه جذابیتی دارد ؟

ایران برای ما و بسیاری کشورهای جهان جذاب است . به خصوص به عنوان یک کشور بزرگ , مهد تمدن و ادبیات غنی . ما برای گسترش فرهنگی – سیاسی و اجتماعی دو کشور کوشش میکنیم .

 بن مايه :‌ www.Ariarman.org