جایگاه راهبردی بندر دقم
تاریخ:۱۴۰۰/۰۹/۲۹
جایگاه استراتژیک بندر دقم در منطقه
روزبه پارساپور
عمان از ساخت و توسعه بنادر دوقم و صلاله در اقیانوس هند اهداف مختلفی را دنبال میکند، زیرا این بنادربه طور بالقوه میتواند در ایجاد دو قطب تجاری که برای اقتصاد بینالملل مهم است، مورد استفاده قرار گیرند. عمان حتی امیدوار است شاید روزی بندر دقم رقیب جبلعلی دبی شود. رشد دوقم و صلاله بهعنوان بنادر بزرگ، شهرت عمان را در تجارت دریایی افزایش میدهد و سلطنت را در نظم ژئوپلیتیک جهانی قدرتمند میکند و در عین حال عمان را انتقال این کشور به دوران پس از نفت یاری میدهد.
دوقم قصد دارد با استفاده از جغرافیای طبیعی عمان به تقویت بخش گردشگری کمک کرده و منطقه شرق عمان را از تک قطب تجاری به مرکزی برای مهماننوازی و توسعه صنعت توریسم عمان متمایز کند. منطقه آزاد دوقم حدود ۱۱۵۰۰ مایل مربع را در اطراف شهر به ذخایر طبیعی، حیات وحش و اکوتوریسم اختصاص داده است. در حقیقت موقعیت دوقم و صلاله این دو بندر را برای سرمایهگذاران خارجی نیز جذاب کرده است. شرکتهای چینی قرار است ۱۰.۷ میلیارد دلار در پارک صنعتی چین-عمان واقع در دوقم سرمایهگذاری کنند. این طرح سرمایهگذاری شامل تأسیسات تولیدی، خط لوله، توسعه میدان نفتی و همچنین طرح توسعه صنعت گردشگری عمان است.
کره جنوبی، کویت و امارات نیز سرمایهگذاریهایی در بندر دوقم کردهاند. دخالت خارجی در طرح رشد داخلی هم نعمت است و هم تهدید. لذا دولت عمان با سرمایهگذاران خارجی با احتیاط برخورد میکند. دخالت بیش از حد خارجی میتواند به معنای کنترل بیش از حد خارجی بر جایگاه استراتژیک دوقم باشد. کشورهای منطقه میدانند که در شبه جزیره عربستان، دقم و صلاله پتانسیل زیادی برای شکل دادن به روابط ژئوپلیتیکی در بحبوحه تغییرات استراتژیک در موازنه قدرت منطقهای دارند. هر گونه سرمایهگذاری عمده عربستان و امارات در دقم یا سایر پروژههای عمانی باید به دلیل تأثیر آنها بر سیاستهای داخلی خلیج فارس به دقت مورد بررسی قرار گیرد. تحلیلگران معتقدند که هر دو کشور در تلاش هستند تا قدرت مانور ژئوپلیتیکی سلطاننشین عمان را محدود کنند، زیرا مسقط و تهران در تلاش برای حفظ روابط همکاری خود هستند.
از آنجایی که ریاض و ابوظبی ممکن است از دلارهای کلان نفتی خود برای تأثیرگذاری بر موقعیت آینده عمان استفاده کنند و با سرمایهگذاری در پروژههای زیرساختی عمان به عنوان راهی برای به دست آوردن اهرم استفاده نمایند. به همین ترتیب، زیرساختهای تجاری عمان برای قطر نیز بسیار مفید است، زمانی که دوحه به جایگزینهایی برای بندر جبلعلی امارات در اوج اختلافات به عنوان یک مرکز لجستیکی که قطر را به اقتصاد جهانی پیوند دهد، نیاز پیدا کرد. در حالی که عربستان سواحل دریای سرخ را دارد و امارات نیز بندر فجیره که در خارج از تنگه هرمز است را دارد، این دو کشور را قادر میسازد در صورت بحرانی شدن اوضاع در خلیج فارس، به صادرات نفت خود ادامه دهند، اما بحرین، کویت، عراق و قطر کاملاً به این منطقه وابسته هستند. از سوی دیگر با امضای پیمان دریایی بین هند و عمان در سال ۲۰۱۸ و با سفر نخست وزیر هند به مسقط ، نیروی دریایی هند نیز توانست از بندر دوقم برای تدارکات و پشتیبانی در عملیاتهای طولانی دریایی استفاده کند.
با توجه به اینکه هند قبلاً میتوانست برای توسعه و ارتباطات تجاری خود به بندر چابهار ایران دسترسی داشته باشد. با این حال، از آنجایی که چین رقیب بزرگ هند، در حال حاضر حضور فعالی در ایران دارد، از نظر هند دسترسی به بندر دیگری در منطقه، مانند بندر دوقم بسیار مهم است.