عواقب اقدامات سعودی در خلیج فارس
دکتر پیروز مجتهدزاده
يك كارشناس مسائل بينالملل با بيان اين كه اقدامات عربستان سعودي در بحرين از نظر مقررات بينالمللي غيرقانوني است، خاطرنشان كرد: جمهوري اسلامي ايران ميتواند نسبت به اقدام شوراي همكاري خليج فارس در تصويب حمله نظامي به بحرين به سازمان ملل متحد شكايت كند.
دكتر پيروز مجتهدزاده ـ استاد دانشگاه تربيت مدرس ـ در گفتوگو با خبرنگار سياسي خارجي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با بيان اين كه اظهارات ضدايراني كه از سوي برخي مقامات كشورهاي عربي مطرح ميشود عموما يك نقطه مركزي دارد و آن هم عربستان سعودي است، خاطرنشان كرد: از ميان كشورهاي عربي ـ اسلامي هيچ كشور ديگري درگير طرح مطالب ضدايراني نيست زيرا آنها درگير اقدامات غيرقانوني در تهاجم نسبت به بحرين نيستند. وضعيت عربستان سعودي نيز در اين زمينه كاملا قابل درك است. عربستان سعودي دست به اقداماتي زده است كه نه تنها كاملا از نظر مقررات بينالمللي غيرقانوني است بلكه از نظر ادعاهاي همپيمانان عربستان سعودي يعني آمريكا و اسراييل (رژيم صهيونيستي) در پيگيري صلح و امنيت منطقه هم خلاف است.
او افزود: واقعيت اين است كه عربستان سعودي امروز در موضع انفعالي قرار دارد و در اين موضع انفعالي عربستان سعودي خود را يكپارچه آسيبپذير ميبيند و اين آسيبپذيري هم از ديد مطالعات علمي كاملا واقعي است. عربستان سعودي با اقدامي كه مرتكب شد نسبت به آينده امنيت رژيم خود دست به ريسكي بزرگ زده است كه اين ريسك ميتواند زماني در جهت منافع عربستان و سياستهاي آن عمل كند و ممكن است دامنگير نظام حكومتي عربستان سعودي شود و به اين دليل است كه شاهديم برخي از سياستمداران در نظام حكومتي آلسعود اين چنين حساس و هيجانزده هستند و نامربوطترين كلمات را ممكن است در مورد ايران يا هر كشور ديگري به زبان آورند.
مجتهدزاده ادامه داد: اين روزها مطالب ضدايراني عموما از زبان سياستمداران سعودي و وزير خارجه بحرين بوده است كه آن هم طبيعتا به دستور سعوديها بوده و عبارات نه چندان شايسته از زبان كويتيها مطرح شد كه آنها نيز در اتحاد با سعوديها در اين اقدام غيرقانوني در بحرين درگير هستند و مشخص است كه چرا آنها اين مطالب را به زبان ميآورند. البته سعد حريري هم امروز از سعوديها پول ميگيرد و به نفع آنها حرف ميزند. پس اظهارات او پاسخي ندارد و به نظر ميرسد سيدحسن نصرالله بهترين پاسخها را به او داده است.
رييس موسسه يوروسويك لندن، افزود: نميتوان اظهارات ضدايراني كه اين روزها مطرح ميشود عموميت داد و تصور كرد كشورهايي بر اساس شناخت وضعيت طبيعي منطقه اظهارات اينچنين نامربوط و ناشي از هراس را مطرح ميكنند. اين مباحث ناشي از هراس است و ما بايد درك كنيم كه اين هراس واقعي است زيرا عربستان با اقدامات خود دست به اقدامي بسيار بزرگ زد كه ممكن است زماني سرنوشت آلسعود را نيز در بر گيرد و رقم زند.
وي در مورد موضع دستگاه ديپلماسي كشورمان در قبال تحولات منطقه و اظهارات ضدايراني با اشاره به انتقادات نمايندگان مجلس به وزارت خارجه، گفت: در ديدگاه كارشناسي و فارغ از رويكرد سياسي بايد در نظر داشت وقتي مجلس از دولت ايراد ميگيرد كه واكنشها تاكنون بهجا نبوده است، بايد لزوما عنوان كند كه چه واكنش ديگري ميتوانست وجود داشته باشد كه از ديد مجلس صحيح است.
مجتهدزاده توضيح داد: اين اتفاقات پيش از حضور صالحي در وزارت خارجه آغاز شد و زمينههاي اوليه واكنش پيش از اين چيده شده است و آن چه كه از وي ميتوان انتظار داشته باشيم اين است كه واكنشها را بررسي كند كه اگر جاي اصلاح دارد اصلاح شود. ما ميتوانيم اين انتظار را از صالحي داشته باشيم.
اين استاد دانشگاه تربيت مدرس، افزود: ما بايد از ابتدا نسبت به اقدام شوراي همكاري خليج فارس در تصويب حمله نظامي به بحرين به سازمان ملل متحد شكايت ميكرديم. زيرا اين تصميم از جانب يك شوراي غيرقانوني گرفته شده است و اين اقدامات غيرقانوني امنيت سراسر منطقه و از جمله ايران را مستقيما به چالش كشيده است. ما بايد به اين دليل كه اقدامات انجام شده امنيت منطقه را تهديد ميكند به شوراي امنيت شكايت ميكرديم.
او توضيح داد: بايد در طرح اين شكايت اين استدلال را داشت كه شوراي همكاري خليجفارس كلمه خليجفارس را بهطور غيرقانوني استفاده ميكند. اين شورا شوراي همكاري خليجفارس نيست زيرا بزرگترين كشور خليجفارس ايران است. پس از آن مهمترين كشور عراق است و اين دو كشور نه تنها در اين شورا حضور ندارند بلكه موجوديت اين شورا را از ابتدا مورد اعتراض داشتند و قبول نداشتهاند. لاجرم اين شورا كه ابتكار آلسعود است در غياب وضع عادي در منطقه شكل گرفته است.
اين كارشناس مسائل بينالملل ادامه داد: عربستان سعودي در دوران پيش از انقلاب اسلامي ايران پيشنهاد تشكيل چنين شورايي را مطرح كرده بود و هر دو كشور ايران و عراق قويا با اين پيشنهاد به علت جامعيت نداشتن شورا مخالفت كردند. شورايي كه شامل كوچكترينهاي خليجفارس باشد و بزرگترهاي خليجفارس را در بر نداشته باشد نميتواند عنوان خليجفارس را بر خورد بگذارد. شورايي كه به وجود آمد وقتي ميتواند مشروعيت منطقهيي داشته باشد كه نامي ديگر بر خود ميگذاشت.
وي خاطرنشان كرد: در شكايتي كه ايران به شوراي امنيت سازمان ملل ميتواند مطرح كند و اكنون هم ديده نشده است بايد اين زمينهها كاملا تشريح شود كه اين شورا وقتي تشكيل شد كه دو كشور بزرگتر خليجفارس درگير جنگي شدند كه از سوي غرب و ايالات متحده و متحدان اروپايي آن تشويق شد و هشت سال ادامه يافت. در بحبوحه اين جنگ بود كه سعوديها به تشويق آمريكاييها از وضعيت پيش آمده و سردرگميهاي ايران و عراق سوءاستفاده كردند و به صورت بسيار مزدورانه و تا حدي كه جنبه سري و زيرزميني داشت دست به تشكيل اين شورا زدند و اين شورا بيبهره از مشروعيت منطقهيي كه مطلقا نميتوان كلمه خليجفارس را روي آن گذاشت تصميم گرفته است كه سپر دفاعي براي شبه جزيره داشته باشد.
مجتهدزاده اضافه كرد: خوشخبتانه در اين زمينه ديگر از كلمه خليجفارس استفاده نشد زيرا آنها ديگر نميتوانستند ادعا كنند كه عربستان سعودي ميتواند سپر دفاعي براي دفاع از ايران و عراق هم داشته باشد. اين بود كه نام شبه جزيره را به كار بردند. اين تشكيلات، تشكيلات فرمايشي سعوديها بود كه به هنگام مطرح شدن اين تشكيلات در شوراي سران همكاري خليج فارس مورد اعتراض قرار گرفت.
او ادامه داد: اما سعوديها بر اساس وضعيت موجود كه هر آن چه كه بخواهند ميتوانند به اين شورا تحميل كنند، اين فكر را هم تحميل كردند و به خود اجازه دادند سپر دفاعي كه تشكيل ميدهند متشكل از نيروهاي خودشان و در خاك خودشان مستقر باشد. در حقيقت اين سپر دفاعي نامش سپر دفاعي است نه چيز ديگر. پس اين تشكيلات كه ظاهرا ناشي از تصميم آن شوراي غيرقانوني است خود به خود تصميمي غيرقانوني است و امروز در شرايط كاملا ناموجه كه از توجيه و مشروعيت منطقهيي بيبهره هستند تصميم ميگيرند به كشور ديگري حمله كنند و اينبار هم هيچگونه جاي ترديدي نگذاشتهاند كه به تشويق و تحريك ايالات متحده آمريكا چنين تصميمي گرفته شده و در اين جاست كه مساله تناقضهاي تنشآفرين در برخوردها خودنمايي ميكند.
رييس موسسه يوروسويك لندن با بيان اين كه ايالات متحده آمريكا در شرايطي كه با متحدان اروپايي خود ظاهرا به كمك مردم ليبي عليه دولت وارد اقدامات نظامي ميشود در خليجفارس به كمك دولت بحرين عليه مردم بحرين وارد عمليات نظامي ميشود و براي هر فرد واضح است كه اين اقدامات خلاف اخلاق، قانون و شرع و ... است.
وي تاكيد كرد: ما بايد در اين برخورد از ابتدا مساله را بدين شكل ميديديم و از ابتدا اقدامات قانوني مشخص را آغاز ميكرديم و آن عبارت از ايجاد نوعي هماهنگي با كشورهايي مانند عراق است كه در معرض تهديدهاي امنيتي هستند و شكايت رسمي به شوراي امنيت سازمان ملل ارسال ميكرديم. اظهارات تحريكآميزي كه از سوي مقامات سعودي و مزدورانشان در لبنان و بحرين مطرح شده و علنا جنبه تهديد امنيت را مطرح ميكند كه جاي شكايت مستقيم و عمومي را دارد.
مجتهدزاده در ادامه گفتوگوي خود با ايسنا در مورد برخي اظهارات در مورد تلاش انتقال جنگ اعراب ـ اسراييل به ايران ـ اسراييل، گفت: مدت زيادي است كه اين سياست در پيش گرفته شده است و اقدامات گستردهاي در اين زمينه رخ داد. اتحاد استراتژيكي كه اسراييل با حمايت ايالات متحده آمريكا با مصر حسني مبارك و اردن عبدالله ايجاد كرد كه بعدها عبدالله آلسعود هم به اين اتحاد پيوست، صرفا براي اين موضوع بوده است كه كشورهاي عمده عربي به سوي سازش با اسراييل حركت كنند و ما شاهد اين سازش بوديم كه از ابتدا به صورت قرارداد كمپ ديويد به اقدامات ديگر انجاميد تا مذاكرات محمود عباس به شكست خورد و مانع از اين شد كه اين سياست به واقعيت بپيوندد.
او گفت: تير دشمن در مقطع كنوني به سنگ خورده است؛ بهخصوص تحولات جديدي كه در خاورميانه و شمال آفريقا شروع شد مستقيما سياستهاي اسراييل و حتي موجوديت اسراييل را ميتواند بالقوه تهديد كند.
اين كارشناس مسائل بينالملل تاكيد كرد: تحولاتي كه در حال حاضر در جريان است عمدتا به زيان استراتژيهاي ژئوپولوتيك آمريكا و اسراييل در منطقه است و عموما به سود جمهوري اسلامي ايران است. البته نه اين كه ايران در اين زمينهها برنامهاي داشته است. براي ايران هم صحيح اين است كه هيچگاه نگذارد حقيقت كتمان شود و آن اين است كه ايران هيچ دستي در هيچكدام از اين جريانها ندارد و هيچ برنامهاي نيز براي اين حوادث نداشته است. از آنجا كه مردم منطقه مسلمان هستند طبيعتا اين تحولات به سود مردم اين منطقه براي زندگي مستقل توام با دموكراسي است و در زندگي مستقل و دموكراتيك ديگر محل براي باجدهي عرب به اسراييل باقي نميماند و اين همان چيزي است كه ايران ميخواهد نه اين كه براي آن برنامهريزي داشته باشد.
مجتهدزاده تاكيد كرد: ايران نبايد زياد اظهارات ايدئولوژيك را در زمينه تحولات اخير منطقه مطرح كند؛ بايد بگذاريم واقعيتها در همان مسيري كه ميرود ادامه يابد زيرا پايان آن رسيدن ملل مسلمان منطقه به بيداري، هوشياري و دموكراسي است.
مصاحبه دکتر مجتهدزاده با ایسنا