چالش های ایران در عرصه علم و دانش وفرصت های پیش رو

تاریخ:۱۳۹۴/۰۹/۲۴

چالش های جمهوری اسلامی ایران درعرصه علم و دانش و فرصت های پیش رو

مهندس نقی پوررضائی معاون دانش وپژوهش نیروی دریائی سپاه

تعریف پژوهش: پژوهش، به معنای عام، بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص، تحقیق و تجربه‌ای جامع با هدف‌ کشف واقعیت‌های نو و تفسیر درست این واقعیت‌ها، تجدید نظر در نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیت‌های کشف شده و به کارگیری عملی نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرایند رسیدن به راه حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیرداده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌منداست.

اهمیت پژوهش: پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعة پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعة کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافتة صنعتی گویای این واقعیت است.


کارکرد پژوهش:

– پژوهش دانش نو می‌آفریند.

-پژوهش امکان کشف کاربرد تازة دانش کهن را فراهم می‌سازد.

- پژوهش به آموزش بهتر می‌انجامد، چرا که دانش نو و برنامه‌های آموزشی، مکمل یکدیگرند.

- پژوهش می‌تواند منبع درآمد باشد. پژوهشی که سرمایه‌ای برای انجام آن در نظر گرفته می‌شود یک منبع مالی است.

- پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهای جامعه می‌شود.

-پژوهش به بشر این توانایی را می‌دهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد.

-پژوهش موجب پیشرفت جامعه می‌شود.

عرصه علم ودانش درجهان امروز وآینده ،ازمهمترین مولفه های قدرت ملی یک کشور محسوب می گردد. جمهوری اسلامی ایران نیز چه درگذشته  و درزمان حال با این چالش وفرصت روبرو بوده است درحال حاضر جمهورسی اسلامی ایران رتبه 16 علمی را درجهان داراست .وعلت ان چاپ بیش از 28000هزار مقاله علمی وفعالیت های مختلف درعرصه پژوهش وتحقیقات بوده است. متاسفانه به دلائلی که بعدا ذکر خواهد شد فاصله علمی ما  با جهان بیش از 70 سال می باشد.که درنوع خود یک چالش محسوب می گردد.

درحال حاضر جمهوری اسلامی ایران چهار علم را به عنوان علوم راهبردی اتخاذ کرده است این علوم عبارتند از : علوم هوافضا ، ژنتیک ،دیجیتال وهسته ای

ایران دارای توانائی علمی و از ظرفیت های دانشی بالائی  برخورداراست که به نمونه های از ان درگذشته وزمان حال اشاره می گردد.

-ضرب اولین سکه توسط ایرانیان صورت گرفت

-اکشف عطرهای خشبو توسط ایرانیان صورت گرفت

- مس توسط ایرانیان کشف شد

-تربیت حیوانات خانگی واهلی واستفاده از انها درکشاورزی توسط ایرانیان انجام شد

-کشف آتش توسط ایرانیان انجام شد

-کشاورزی یعنی کاشت وبرداشت محصول

-طراحی واجرای سیستم فاضلاب وهدایت آن به سمت بیرون که توسط معماران ایرانی انجام شده است

-اختراع یخ وبستنی

- ابداع سازماندهی اولین ارتش سواره نظام درایران انجام شد

-کشف ذغال سنگ

-ساخت کشتی وزورق توسط ایرانیان

-تعلیمات عمومی وسواد آموزی

-طرح استخدام وبازنشستگی

-طرح دیوار چین که با الگو گرفتن از دیواری که ایرانیان دراعصار گذشته درشمال کشور دراستان گلستان به نام دیوار اسکندر ساخته شده است

-ذوب فلزات

-ریسندگی ونساجی

-حروف الفبا

-اختراع شیشه

-اختراع ترانزیستور

-طرح تشکیل وزارتخانه ها

این اختراعات درزمان گذشته صورت گرفته ودرزمان حال وعصر جدید این اقدامات شکل گرفته است .

-ایران درحال حاضر جزو هشت کشور هسته ای دنیاست.

-ایران جزو دومین کشور دارای ساخت هواپیمای خورشیدی است.

-همچنین سومین کشور صاحب ساخت نیروگاه خورشیدی جهان است

-جزو ده کشور سازنده زیر دریائی دردنیاست

-اولین کشور سازنده پودر استخوان درجهان است

-اولین کشور سازنده داروی گیاهی برای درمان ایدزاست

-اولین کشور سازنده پهباد های رادار گریزردردنیاست

-دومین کشور پیوند دهنده نای مصنوعی درجهان است


علل عقب ماندگی ایران در عرصه های علم:

-وقوع جنگ های ویرانگر مانند حمله مغول ،انگلیس وروسیه  وجنگ تحمیلی

-ضعف وسستی سلسله های قاجاریه وپهلوی

-اختلافات قومی

-مشکلات سیاسی

-مشکلات  فرهنگی

-حضوربیگانگان وبحث نفوذ که مقام معظم رهبری راجع به ان  درسال جاری اشاره داشتند

-بحث تحریم ها که دربعد علمی نیز درگذشته انجام شده است

مهندس پوررضائی اشاره داشتند که مولفه های رشد می توانند درزمینه های سیاسی ،فرهنگی ،اقتصادی ،اجتماعی وامنیتی باشند .



فرصت های جمهوری اسلامی ایران در رشد علم ودانش:

-جمعیت جوان ونیروی انسانی 25درصد کشور جمعیت جوان هستند یعنی بین سنین 19تا25 سال ما 19میلیون جمعیت جوان داریم که 10 میلیون آنها دارای مدارج علمی هستند

-وجودمنابع طبیعی انرژی نفت وگاز (مقام سوم نفت جهان ومقام اول گازی )، کشاورزی که بیش از 489 هزار کیلومتر مربع زمین کشاورزی داریم ، دسترسی به آبهای آزاد ،همسایگی با 15 کشور  واهیمت راهبردی ج.ا.ایران ، فرصت های ترانزیتی، دسترسی به بازارهای جهانی

- موضوع انقلاب اسلامی ،تفکر انقلابی ،علمی در نگرش رهبری معظم انقلاب  ونظام جمهوری اسلامی ایران

 رویکردهای کشورهای توسعه یافته دربحث تولید علم

برخی معتقدند باید علم را تولید کنند وآنرا بفروشند مانند امریکائی ها که با تولید علم بدنبال فروش ان هستند

برخی بدنبال کسب پرستیژ هستند وبعد علم را تولید کنند

برخی بدنبال تولید علم هستند تا مشکلات خود را حل نمایند

برخی بدنبال خرید علم هستند که انان وارد کننده محسوب می شوند

برخی بدنبال خودکفائی درهمه زمینه ها هستند مانند کره شمالی


-جمهوری اسلامی ایران درحال حاضر یک قدرت منطقه ای است وطبق پیش بینی های موسسات تحقیقاتی ، ایران تا سال 2025 تبدیل به یک قدرت جهانی خواهد شد لذا برای رسیدن به این مهم باید از لحاظ علمی خودکفا باشیم وبه عنوان یک بازیگردان بتوانیم علم را تولید وصادر نمائیم تا به یک قدرت بین المللی تبدیل شویم