كريمه ،آغاز دوباره جنگ سرد يا زورآزمايي شرق وغرب؟

كريمه ،آغاز دوباره جنگ سرد يا زورآزمايي شرق وغرب؟

جمهوری خودمختار کریمه شبه‌جزیره‌ای در شمال دریای سیاه واقع گرديده است. این منطقه بخشی از خاک كشوراوکراین مي باشد و از بعد سیاسی ناحيه اي نسبتا ً خوداختيار است و جدا از دولت مركزي اوكراين دارای مجلس و دولتي ايالتي بوده و رئیس جمهوري جزيره نیزجزئي ازكابينه وزیران اواکرین می‌باشدمساحت كريمه ۲۵٬۵۰۰کیلومترمربع وپایتختش سیمفروپول و بندرسواستوپول از مهم‌ترین شهرهای آن قلمداد مي گردد.

موزه خلیج فارس

ژئوپلتیک خلیج فارس

اسناد خلیج فارس

نقشه های خلیج فارس

برگزیده هفته

آمار سایت


بازدید روز

۲۶۲۴

بازدید دیروز

۲۹۴۰

بازدید ماه

۲۱۲۴۷

بازدید کل

۹۰۳۸۰۶۹

افراد آنلاین

۲۱۷

كريمه ،آغاز دوباره جنگ سرد يا زورآزمايي شرق وغرب؟

تاریخ:۱۳۹۲/۱۲/۱۶

كريمه ،آغاز دوباره جنگ سرد يا زورآزمايي شرق وغرب؟

مسعود رضایی
جمهوری خودمختار کریمه شبه‌جزیره‌ای در شمال دریای سیاه واقع گرديده است. این منطقه بخشی از خاک كشوراوکراین مي باشد و از بعد سیاسی ناحيه اي نسبتا ً خوداختيار است و جدا از دولت مركزي اوكراين دارای مجلس و دولتي ايالتي بوده و رئیس جمهوري جزيره نیزجزئي ازكابينه وزیران اواکرین می‌باشدمساحت كريمه ۲۵٬۵۰۰کیلومترمربع وپایتختش سیمفروپول و بندرسواستوپول از مهم‌ترین شهرهای آن قلمداد مي گردد.از دیگر شهرهای کریمه می‌توان به یالتا ، فئودوسیا،کرچ وایوپاتوریا اشاره نمود.زبان رسمی این جمهوری اوکراینی بوده ولیكن زبان‌های روسی وتاتاري زبان‌های اصلی و متداول مردم اين ناحيه مي باشد.این شبه جزیره از طرف جنوب و غرب با دریای سیاه و از شرق با دریای آزوف احاطه شده و با باریکه‌ای نازک در شمال به سرزمین اصلی متصل گردیده است.

زبان اوکراینی زبان رسمی این منطقه است ولیكن بيش ازهفتاد درصد مردم به زبان روسی صحبت می‌کنند. پس از زبان روسی، زبان تاتاری کریمه با بيش از ده درصد در رتبه دوم قرار دارد.با اینکه اوکراینی زبان رسمی دولت شناخته می‌شود اما بیشتر مكاتبات و مراودات اداری به زبان روسی انجام شده و سیستم آموزشی اوکراین در رواج زبان اوکراینی توفيق به سزايي نداشته است.اگربخواهيم از ديدگاه تاريخ به اين جزيره نگاه داشته باشيم، اقوام گوناگوني در طول زمان هاي گوناگون زندگی كرده اند كه از جمله آنها مي توان از گوتهای کریمه که در حدود ۲۵۰ سال پيش از میلاد مسيح درناحيه سكنا گزيده بودند نام برد. تاتارها اولين بار در سال ۱۴۰۰ میلادی دراین منطقه ساکن شدند. سال ۱۹۳۹ در دوران اتحاد جماهیر شوروی با توجه به سرشماری جمعیت کریمه ۱٬۱۲۶٬۴۲۹ نفر بوده که ۵۱٫۵٪ درصداز ساکنین کریمه روس و ۲۵٫۹٪ درصد تاتارهای کریمه تشکیل می داده است. درطي نیم قرن آزار و اذیت و تبعید، تاتارها به آسیای مرکزی و سیبری و رانده شدن از وطن توسط استالين جمعيت ايشان رو به كاهش نهاد وليكن پس از فروپاشي اتحاد جماهير سوسياليستي در سال 1989 اکثر جمعیت تاتارهای کریمه پس از استقلال کریمه از آسیای میانه به سرزمين پدري خود برگشتند .جزيره كريمه از بعد تاريخ سياسي معاصريكي از نقاط پراهميت قرن بيستم بوده زيرا كه در 69 سال پیش در 4 فوریه سال 1945 در واپسین روزهای جنگ جهانی دوم کنفرانس یالتا با حضور رهبران عمده متفقين از جمله استالین ، روزولت و چرچیل درمنطقه يالتاي جزیره کریمه و درساحل دریای سیاه کارخود را شروع کرد درمدت یک هفته برگزاری این همايش سران متفقین درمورد سرنوشت آینده دوكشور متجاوز آلمان و ژاپن تصمیم گرفتند.درواقع ، کنفرانس یالتا به نوعی تقسیم جهان و غنائم جنگی میان پيروزمندان جنگ جهانی دوم محسوب می شد.

سران متفقین در یالتا تصمیم گرفتند آلمان را غیرنظامی کرده و خاک آن را به 3 منطقه اشغالی تقسیم کنند. درمورد کشورهای اروپایی که از یوغ اشغال آلمان نازی آزاد شده بودند ، سران متفقین در یالتا به توافق رسیدند این کشورها را در انتخاب سرنوشت خود آزاد بگذارند ، البته به استثنای سرزمین هایی که شوروی قصد داشت به خاک خود منضم کند. اما استالین برخلاف تعهد خود رژیم کمونیستی را به تمام کشورهای اروپای شرقی و مرکزی که توسط ارتش سرخ آزاد شده بودند ،البته به استثنای اتریش ، تحمیل نمود.درهمين حال ، پس از این که آمریکا از بمب اتمی در جنگ با ژاپن استفاده کرد و چند روز قبل از تسلیم شدن این کشور ، ارتش شوروی به سرعت مناطقی را در خاور دور اشغال کرد. بنابراين باتوجه به خلف وعده روسها در زمان شوروي و بي توجهي به معاهدات كنفرانس يالتا و نيز خلف وعده امروزين اين كشور در ارتباط با معاهده استقلال اوكراين و نقض آن از طريق اشغال كريمه،جهان غرب در برابر اين كنش روسيه واكنشي نسبتا ً هماهنگ درغالب تحريمهاي گوناگون سياسي،اقتصادي ارائه داده است وحداقل دراين باره دست به مذاكراتي زده است كه نشايد اين آغازي باشد درتوسعه طلبي نوين ارزي مسكو.همچنين با توجه به سبقه تاريخي رويدادهاي پس از كنفرانس يالتا ساير جمهوري هاي شوروي سابق در قفقازو حوزه درياي بالتيك به داشتن اقليتي از روس تباران و البته و كشورهاي اروپاي شرقي،دچار وحشت ازبازگشت اجبارگونه به دامان پدر نامهربان سابق خود را دارند ودراين بين نگرانند از عدم رفتار سياسي به موقع غرب در دفاع از منافع ايشان منتج به نابودي استقلالشان گردد.به هر صورت درجریان بحران کریمه كه متعاقب رويدادهاي ميدان استقلال كيف بوقوع پيوست، سرگئی آکسینوف درنشست اضطراری مجلس ايالتي کریمه به عنوان نخست‌وزیراين جمهوري برگزيده شد.آکسینوف كه ازهواداران كشورهمسايه،روسيه است پس ازانتخاب شدن بدون درنگ اعلام داشت که دولت جدید اوکراین برهبري آلكساندر تورچينوف را که در پی انقلاب ۲۰۱۴ ميدان استقلال اوکراین به قدرت رسيده است نخواهدپذيرفت وبنابراين تمامي نيروهاي مسلح جزيره كريمه ميبايست ازمركزفرماندهي جزيره اطاعت كرده و فرمان پذير باشند.با توجه به تعلق خاطري كه آكسينوف نسبت به روسيه دارد پس ازاين دستورعمل به نيروهاي مسلح كريمه از دولت ولاديمير پوتين برای نگاهباني ازآرامش و امنيت درخواست همياري کرد اندكي بعد ازاين ماجرا نیروهای ارتش روسی تمامي ساختمان هاي دولتي و فرودگاه سيمفروپول را به تصرف خود درآوردند.اين رويداد بسيارمهم واكنش سريع دولت نوين اوكراين را به همراه داشت و تورچینوف،قدرتگيري آکسینوف را غيرموجه وغیرقانونی دانست و حضور نیروهای روسی را نقض تماميت ارزي خاک اوکراین اعلام نمود، دراين اثنا پارلمان روسیه هم به رئيس جمهوري روسيه پروانه داد تا از نیروهای ارتش روسیه دراوکراین بهره گيري كند هرچند كه سرگي لاوروف وزیرامورخارجه روسیه و ولاديمير پوتين با احتياط ازحضورهواداران روسيه ونيروهاي داوطلب روس درجزيره كريمه خبردادند و خاطرنشان نمودند كه نگران شهروندان روسي زبان در اين منطقه مي باشند.

در پی این تحولات بیشتر نیروهای نظامی مستقر در کریمه به مقامات جمهوری کریمه اعلام وفاداری کردند. از جمله پایگاه هوایی سواستوپول که ۴۵ جنگنده میگ ۲۹ در آن مستقر است نكته بسيار مهم اينكه دنیس بورزوفسکی که در روز ۲۸ فوریه به عنوان فرمانده نیروی دریایی اوکراین برگزيده گرديد تنها دو روز بعد دربرابر آكسينوف سوگند یاد کرد که به جزيره کریمه وفادار باشد و تنها از فرمانده عالی سواستوپول دستورات لازمه را دريافت كند. آکسیونوف نیز تاسیس نیروی دریایی كاملا مستقل کریمه را اعلام کرد و بورزوفسکی را به عنوان اولین فرمانده نیروی دریایی برگزيد. به هر روي تا زمان نگاشته شدن اين جستار نمایندگان پارلمان شبه جزیره کریمه به اتفاق آرا، به پیوستن به روسیه رای دادند و اعلام كردند كه در روز 25 ماه مارس يك همه پرسي با محتواي استقلال كريمه و الحاق به روسيه و يا ماندن در چارچون جغرافياي اوكراين را برگذار خواهند نمود و همچنين نشريه متعبر فارن پاليسي در شماره 15 اسفند خود عنوان داشت كه اكثريت مردم جزيره كريمه زندگي درغالب يك ديكتاتوري روس را به زندگي در يك كشور دموكراسي اروپايي برتري خواهند داد. بدون شك اين رويداد امروز مورد توجه رسانه هاي جهان قرارگرفته در واقع زماني كه روسها پس از اينكه منطقه تاريخي اوكراين را در وضعيتي وراي منظومه خود يافتند سعي دراعمال نفوذ درميان بخش روسي نشين آن نمودند البته دامنه اين نفوذ ميتواند تا ديگرشهرهاي روسي زبان از جمله "اودسا"،"خاركيف" و "دونتسك" سرايت نمايد امري كه در اين چند روزه وبا اعتزاز درآمدن پرچم روسيه دراين شهرها شاهد و ناظرآن بوده ايم دليل مشخص بزرگترين كشور جهان در اين توسعه طلبي ارزي را مي توان به نوعي حمايت از شهروندان هم تبار خود در كشور اوكراين ياد كرد و يا اينكه حداقل اين مورد بهانه اي درخور توجه ايشان واقع گرديده است.ضمن اينكه بايد به ياد داشت كه در زمان حكومت شوروي و رهبري نيكيتا خروشچف نامبرده براساس سياستي ويژه در سال 1954 بخشي از خاك فدراسيون جمهوري روسيه را به انضمام خاك جمهوري اوكراين درآورد كه همانا بخشهاي روسي نشين امروز اوكراين مي باشد.

جهان غرب پس از تحركات نوين روسيه بطورهماهنگ در كنار انقلابيون نوين ميدان استقلال كي يف اين شيوه برخورد روسيه را مصداق بارز نقض تماميت ارزي كشور اوكراين پنداشته واز روسيه درخواست نموده اند به قوانين بين المللي حدود مرزها احترام بگذارد. بنا براين با توجه به قوانين و حدود بين المللي درباره دول خودگردان،ايشان به هیچ روي موقعيت مستقلی درنظام بین المللي ندارند و قادر نيستند ازحقوق یک سرزمين آزاد و كاملا مستقل برخوردارباشند. این دولت ها في الواقع کارگزاران حكام مركزي اند كه به نيابت ازايشان داراي مسئوليتهايي درچارچوب ناحيه اي خود هستند وطبيعتا ً موقعیتشان در زيرمجموعه دولت مرکزی قابل تعریف است.اين دولت مركزيست که دارای حاکمیت درعملکردش بوده و نسبت به جامعه بین المللي مسئوليت داشته و مي بايست پاسخگو باشد، دولت های خودمختار داراي چنين رويه اي نیستند. مسئولیت تنها متوجه دولت مرکزی است والبته دولت مرکزی هم باید پاسخگوی كنشهاي دولتهای خودمختاردرچارچوب خود باشد.ودراین رابطه نیزهیچ دولت خودمختاری پروانه درخواست کمک ازکشور ديگري براي حل اختلافات با دولت مركزي خود را چه به نحو نظامي و چه به نحو سياسي نمي تواند داشته باشد.مگراينكه موافقتي مابين دولت خودمختار با دولت مركزي صورت بگيرد و يا اينكه دولت مركزي از دولتي ديگر به جهت همراهي خود درمانورهاي نظامي دعوت به عمل بياورد.بنابراين باتوجه به اينكه كنش روسيه بر اين مبنا نمي گنجد در ميانه هفته اخير ويتالي چوركين سفير روسيه درشوراي امنيت سازمان ملل متحد به جهت وجاهت قانوني رفتار روسها درجزيره كريمه نامه اي منتسب به رئيس جمهوري سابق اوكراين ويكتور يانووكويچ كه به زعم روسيه همچنان رئيس جمهور قانوني اين كشور است ارائه داد كه برمبناي آن نام برده از روسيه درخواست رسمي حضور نيروهاي نظامي اش را در خاك اوكراين نموده است كه البته موقعيت سياسي يانووكويچ نيز در شرايط فعلي خود نيز محل مناقشه مي باشد.

لازم به ذكر مي باشد كه در اوان استقلال اوكراين از روسيه شوروي، جهان غرب و روسيه در توافقي با دولت اوكراين متعهد گرديدند كه در ازاي غير اتمي شدن اوكراين و تحويل سلاح هاي اتمي اش،استقلال و تماميت ارزي اين كشورمورد احترام قرارگرفته و هيچ كس نمي تواند حق حاكميت ايشان بر سرنوشت و جغرافياي خود را ناديده بگيرد.اما نكته اي كه در عرصه حقوق بين المللي كاملا آشكار وغير قابل انكار بوده همانا اهميت ژئوپلتيك و قدرت سخت در اين گونه مناسبات مي باشد كه حرف اول و آخر را مي زند وطبيعتا ً هركشوري بر مبناي ارتقاي سطح ژئوپلتيك كنش خود را برمي گزيند كه دراين راستا امكان نقض معاهدات و قوانين بين المللي نيز اجتناب ناپذيرمي باشد.جالب اينجاست كه يكي از كشورهاي معترض غربي انگلستان است كشوري كه خود دقيقا به دليل مشابه روسها يعني حمايت از شهروندان انگليسي زبان خود درسال 1983 به جزيره مالويناس ويا به قول انگلستان فالك لند درمجاورت كشور آرژانتين در فاصله هزاران هزار كيلومتري خاك خود هجوم برد و با دادن بيش از 200 كشته و ازبين بردن بيش از 600 نفر ازسربازان آرژانتين موفق به كنترل مجدد اين جزيره گرديد.وليكن در آن زمان هيچ گونه فشار بين المللي خاصي بر بريتانيا وارد نگرديد،هيچ تهديدي مبني بر اخراج از مجامع بزرگ اقتصادي صورت نگرفت،قرار دادهاي نظامي اش تهديد به ملغي شده نگرديد،كسي اين كشور را ناقض تماميت ارزي آرژانتين نپنداشت، و مهمتر اينكه با گذشت بيش از 30 سال همچنان كنترل اين جزيره اي كه قرنها جزئي ازخاك آرژانتين بود رابه عهده دارد... مسلما ً پرداختن به مورد جزيره فالك لند مجال مورد نياز خود را طلب مي كند و هدف نگارنده نيز تنها ارائه نمونه اي ديگر از نقض قوانين بين المللي است و اينكه قاعدتا اين پرسش ها پيش مي آيد كه آيا اين گونه برخوردهاي دوسويه خود ناشي از وجود استاندارد دوگانه درمعادلات بين المللي نمي باشد؟آيا منافع سياسي برمنافع ملتها و سرنوشت ايشان برتري ندارد؟تا چه زمان مي بايست قراردادها ومعاهدات بين المللي قرباني منافع ژئوپلتيك گردد؟

 

 



دیدگاه خود را بیان کنید